FAQ kousen aanmeter
De Frequently Asked Questions, oftewel FAQ. Op deze pagina vind je een overzicht met de meest gestelde vragen door kousen aanmeters. Bekijk ook onze reguliere vijf tips bij het gebruik en verzorging van kousen hier. Mocht je vragen hebben over het aanmeten van kousen en staan ze hier niet tussen? Neem dan contact met ons op!
Algemeen
Is het been wel oedeemvrij? Deze rimpels geven een duidelijke insnoering met diepere groeven op de wreef. Dit zie je vaker bij mensen die niet veel bewegen (dependency oedeem). Geef uw patiënt het advies om tijdens het zitten regelmatig met de voeten te wiebelen. Polsteren is ook een oplossing, dit werkt namelijk verlichtend. Stel jezelf de volgende vragen: is de kous niet te lang? Is de kous goed aangetrokken? Is de voet te kort, te wijd of kruipt deze terug door een holvoet of door het dragen van verkeerde schoenen? Al deze signalen kunnen de reden zijn dat een kous rimpelt op de wreef. Laat mensen altijd eerst de boord op zijn plaats zetten en dan met een rubberen handschoen de kous goed verdelen over het been. Vaak zullen bij mensen met lipoedeem type 3 (enkelpockets), die een rondbreikous dragen, rimpels in de kous ontstaan.
Advies: stap over op een vlakbrei kous en polster de enkel/wreef.
Hiervoor geldt ook weer: kijk of het been oedeemvrij is. Polsteren rondom de wreef en enkel kan verlichting geven. Heeft de patiënt voetstandafwijkingen zoals ernstige platvoeten (pes planus), extreme holvoet (pes excavatus) of een spreidvoet (pes planotransversus, ook wel doorgezakte voorvoet genoemd), gebruik dan een kous met een teenstuk. Een teenstuk voorkomt terugkruipen en dus rimpels op de wreef. Mensen met voetstandafwijkingen wikkelen hun voeten niet goed af tijdens het lopen. Daardoor worden de voet- en de kuitspieren niet goed gebruikt. Je zult vaak zien dat oedeem zich gaat manifesteren op de voetrug en rond de enkels. De patiënt kunt u doorverwijzen voor steunzolen en zelf kunt u de keuze maken voor een vlakgebreide kous met een gemiddeld tot hoge stifness. Denk hierbij aan de Eurostar 2 en Euroform 3.
In dit geval kunnen er rimpels ontstaan en de kousen kunnen afzakken. Regel is: tot vier keer per dag de kousen omhoog trekken is normaal. Wanneer dit vaker moet gebeuren of wanneer de kousen na een half uur al halverwege het been hangen, dan is het verstandig om een andere oplossing te zoeken. Vlakgebreide kousen die op maat zijn gemaakt, kunnen tegen vermaakkosten ingekort worden. Bij confectiekousen en rondgebreide kousen is dit niet mogelijk. Daar waar kousen snel afzakken is het belangrijk een aantal zaken goed te controleren: worden de kousen regelmatig gewassen, gaat het aantrekken en het verdelen van de kous op de juiste manier, zijn de benen/armen smaller geworden qua omvang, is de patiënt afgevallen en op welk moment van de dag zakken de kous af.
Wanneer je het idee hebt dat de kous te veel drukt ter hoogte van de kleine teen dan kun de volgende keer een kous met een teenstuk te bestellen. Het plaatsen van een viltringetje kan de druk plaatselijk verminderen. Let op dat je de ring niet rondom plaatst, in verband met het vacuüm trekken van de clavus (likdoorn). De naad van een vlakgebreide kous kan onder de voet over een lengte van één cm worden losgetornd. De druk zal acuut verdwijnen. Kijk ook altijd naar de vorm van de schoenen die de patiënt draagt. Het is vaak de schoen die tegen de rand van de kous drukt waardoor juist daar een clavus ontstaat. Goede schoenen met een leest op de juiste maat zijn een uitkomst.
- Blauwe/purperen verkleuringen: dit is een teken dat er teveel bloed in de uiterste extremiteiten achterblijft. Adviseer je patiënt om meer te bewegen zodat de bloedsomloop bevorderd wordt.
- Witte verkleuringen: dit is een teken van een arterieel defect of van een lymfestuwing. Witte huid wil zeggen dat er geen doorbloeding zichtbaar is.
- Rode verkleuringen: er is een goede doorbloeding en er is niets aan de hand.
Dit wil vaak zeggen dat er te weinig druk gegeven wordt door de kous. Het bloed kan niet voldoende afgevoerd worden en er dreigt oedeem door de kous heen te breken. Het tintelen is vaak een voorbode van doorbrekend oedeem. Kiezen voor een kous met een hogere stifness of hogere druk kan de uitkomst zijn.
Koude voeten tijdens het dragen van elastische kousen is een veelvoorkomend verschijnsel en is geen reden tot ongerustheid. Geef de patiënt het advies om meer te bewegen. De voet- en kuitspieren gaan dan werken, waardoor de doorbloeding wordt gestimuleerd. Is de patiënt immobiel dan helpt het om met de voeten te wiebelen en niet te veel in een 90° hoek met de benen te zitten (benen regelmatig omhoog leggen). Wist u dat alleen het bewegen van de grote teen al spiercontracties in de voet en kuit geven die helpen de doorbloeding te verbeteren? Dit bewegen van de grote teen kunnen mensen bij zichzelf doen of door de mantelzorger. Drie keer per dag één minuut doet al wonderen.
Het is logisch dat de compressie ophoudt daar waar de kous stopt. Bij benen die dun gemaakt worden door zwachtels en bij benen die niet volledig oedeemvrij zijn, zie je dat de knie boven de kous dik wordt. Er kunnen zich hele schijven van geïndureerd vocht gaan vormen rond de knie. In veel gevallen is dit op te lossen door bijvoorbeeld te zwachtelen met een VaroCare knieverband of door Tubigrip te gebruiken over de knie. Het inzetten van een lange kous is niet altijd nodig. Een sportkniebeschermer kan het probleem ook oplossen. Indien stuwing boven een AG-kous ontstaat, is de keuze voor een kous met een aangebreide broek (mono-AT) of voor een bermuda (vlakgebreide maatwerk broek, TinkFit of Curetex compressiebroek) die als aanvulling op de AG gedragen wordt, raadzamer. Bij stuwing boven een armkous kan er gekozen worden om extra te zwachtelen boven de kous, maar dit vergt veel techniek van de hulpverlener én van de patiënt. Tip: koop een zware kwaliteit lycra sportshirt met mouwtjes, een maat te klein. Er zijn ook compressiehemden beschikbaar onder de naam Curetex bovenlichaambandages.
Meten
Soms is het lastig om de B1-maat te vinden. Gebruik dit rekensommetje om de juiste omvang en lengte te bepalen:
Omvang of lengte B + Omvang of lengte C delen door 2 minus 1 cm = cB1 / lB1.
Voorbeeld: bij een B-omvang = 22 cm en C-omvang = 32 cm
22 + 32 = 54 cm / 2 minus 1 cm = 26 cm.
lK1T = de lengte van taille tot kruis aan de voorzijde / buikzijde van het lichaam. Je meetlint volgt de bolling van de buik. Je meet deze maat tot in het kruis.
lK2T = de lengte van taille tot bilplooi. Je meetlint volgt de bolling van de billen. Het advies is om deze over één van beide billen te meten en niet in het midden zodat je makkelijk tot in de bilplooi kunt meten.
Om te controleren of deze lengte van het voor- en achterpand van de broek te klopt, kun je de volgende controlesom gebruiken:
lT minus lG= lGT (lengte van G tot T)
De lK1T is vaak gelijk aan de lGT.
De lK2T is bij de meeste posturen langer dan de lGT (vanwege de bilpartij).
De lGT wijkt in ieder geval nooit veel af van de lK1T en de lK2T/
Complexe situaties
Het motto hierbij is: beperk de verzorging tot een AD-kous. Alle andere uitvoeringen zijn gedoemd te mislukken. Plooien in de huid bieden de kous de mogelijkheid tot insnoeren, met het stukgaan van de huid tot gevolg. Door de uitlopende vorm van het bovenbeen zal een AG-kous gaan omrollen en afzakken. De keuze voor een panty is al evenmin praktisch omdat deze moeilijk aan te trekken is door de patiënt, de mantelzorger of de hulpverlener.
Stop een pelotte onder de kous ter hoogte van de voorvoet over de hele lengte en breedte aan de dorsale zijde van de voet (bovenop de voet). Voor deze mensen is het prettig wanneer de kousen bij de voeten lang worden opgemeten, dus tot over de basis van de tenen. Door over de kous een VaroCare Lite voetverband te dragen kun je ook gemakkelijk het oedeem in de voeten bestrijden. Ook kan het dragen van een Feelgood teensok of VaroSilk teenverband de druk die door stuwing van het vocht in de tenen ontstaat, verlichten of zelfs wegnemen. Geef ook het advies om gedurende de dag de benen van positie te verwisselen (dan weer omhoog, dan weer omlaag).
Afzakproblemen
Vaak gebeurt dit bij benen die conisch gevormd zijn en waarbij er een te groot verschil zit tussen de C- en de D-omvang (D>C). Strakker metomvangsverschilleneft een negatief effect. De kous zal dan bij de boord gaan rollen en afklemmen onder de knie. Losser meten op de C-maat en het verschil tussen C en D kleiner maken kan een oplossing zijn. Soms kan het aanbrengen van een VaroCare antislipverband de oplossing bieden. Ook kan het gebruik van Compressana huidlijm geprobeerd worden. Een andere reden dat een kous kan afzakken, is het feit dat de kous in de plooi tussen de enkel en de wreef wil gaan zitten (smalste punt). Los dit op door de holte op te vullen met polstermateriaal. Bij extreme omvangsverschillen kun je kiezen voor een kous die aan de laterale zijde langer is dan aan de mediale zijde (een zogenaamde D-D1 of G-G1 afwerking).
Je kunt dit probleem oplossen door de AG-kous in combinatie met bijvoorbeeld een TinkFit of Curetex compressiebroek te dragen. Denk ook aan speciale Compressanaebroek (bermuda) wordt de AG-kous op zijn plaats gehouden. Als alternatief kan een strook VaroCare antislipverband rond de benen, ter hoogte van de siliconenband, aangebracht worden. Het voordeel van dit antislip verband is tevens dat je bij uitlopende benen en armen de vorm in het lidmaat kunt terugbrengen. Denk ook aan speciale Compressana huidlijm waarmee je kousen op hun plek kunt houden (verkrijgbaar bij Varodem).
Kapotte kousen
Rubberdraden zullen door blootstelling aan warmtebronnen, denk hierbij aan het drogen van kousen op de verwarming of veelvuldige blootstelling aan direct zonlicht, beschadigd raken. De rubberdraden worden poreus en gaan splijten. Hierdoor geeft een kous geen of een verminderde druk. Varodem geeft geen garantie op kousen die zijn aangetast door warmtebronnen. Adviseer de patiënt om de kousen niet in de droger te stoppen en ook niet in de zon te laten drogen. Juist wel de kousen drogen aan de waslijn en in een handdoek rollen om overtollig vocht er uit te halen.
Iedereen weet dat je geen gebruik mag maken van vetachtige producten onder een kous. We geven dan ook het advies om deze producten alleen ‘s avonds te gebruiken nadat de kous is uitgetrokken. ‘s Ochtends dient de zalf of crème met water en zeep verwijderd te worden voordat de kous weer wordt aangetrokken. Toch krijgen we vaak een kous onder ogen waarin duidelijk onregelmatigheden in het breiwerk en gesprongen rubberdraden te zien zijn, veroorzaakt door de inwerking van vet. Waar ligt de verantwoordelijkheid als blijkt dat een kous toch is aangetast door vet? De garantie vervalt als de kousen zijn aangetast door crème of vet. Tip: Varodem Aloë Vera Gel kun je wel smeren onder de kousen!
Polsteren
Polsters gebruik je om de huid te beschermen tegen de kous daar waar deze plaatselijk insnoeringen geeft. Dit kan gebeuren wanneer een been of arm grote omvangsverschillen binsiliconenverbandbied heeft. Denk aan een enkel of pols. Of wanneer de kous gaat knellen in bijvoorbeeld knie- of elleboogholte. Door de polstermaterialen zo aan te brengen dat holtes opgevuld worden (pelotteren), verdeel je de druk beter. Polsters kun je ook gebruiken om de voorvoet te beschermen tegen plaatselijke overdruk aan de mediale en laterale kant. Je maakt zo de kromtestraal groter zodat de druk kleiner wordt. De meest bekende polstermaterialen zijn de synthetische watten. De wreef, knieholtes en/of elleboogholtes kun je beschermen door een siliconenverband te gebruiken.
Oplossingen
Sluit eerst een arterieel falen of een trombose uit. Is de aanvoer goed en heeft een duplexonderzoek uitgewezen dat er geen trombose is, dan kan pijn in de kuit een aanwijzing zijn voor te weinig druk van de kous op het been. Kies voor een kous met een hogere stiffness of hogere druk.
De AD-kous is te lang of wordt te hoog opgetrokken waardoor hij dubbel gaat zitten in de knieholte. Sommige mensen slaan te lange kousen aan de boord om waardoor er een afklemming van de venen kan ontstaan.
In dit geval altijd doorverwijzen naar een gespecialiseerde arts.
Dit wil zeggen dat er teveel lymfestuwing in de lies plaatsvindt. De lymfeknopen en banen kunnen de hoeveelheid lymfe-afvloed niet aan. Verwijs de patiënt in dit geval door naar een oedeemtherapeut. Een verwijzing naar de gespecialiseerde dermatoloog is zeker ook op zijn plaats. Dit geldt ook voor pijn in de oksel of bovenarm bij het dragen van een armkous. Let op: Het gebruik van een intermitterende pneumatische compressie (pomp) die op een te hoge druk staat afgesteld kan ook een lymfestuwing in de lies of in de oksel veroorzaken.